Hallgrímur Einarsson. Ljósmyndir frá Akureyri 1895-1930

93 stk.
20.04.2020

Hallgrímur Einarsson fæddist á Akureyri 20. febrúar 1878 og lést þar 26. september 1947. Hallgrímur var rak ljósmyndastofu á Akureyri frá 1903-1947 en tvö sumur þar á undan hafði hann ljósmyndað í myndastofu Önnu Schiöth. Hallgrímur var lærður ljósmyndari og nam iðn sína í Kaupmannahöfn 1894-1895. Eftir að hann kom úr námi rak hann ljósmyndastofu á Vestdalseyri þar til hann flutti starfsemi sína til Akureyrar. Hallgrímur var ekki bara öflugur ljósmyndari heldur einnig óspar á að miðla reynslu og þekkingu sinni til annarra. Þannig voru 19 nemar hjá honum á starfsæfinni þar af 7 sem hlutu meistararéttindi í iðninni. Enginn annar ljósmyndari hér á landi hafði jafnmarga nema. Ljósmyndir Hallgríms Einarssonar og stofunnar sem hann rak og síðar synir hans Kristján og Jónas eru varðveittar á Minjasafninu á Akureyri og eru upphafið af ljósmyndasafni þess. Í formála bókarinnar Akureyri 1895-1930 þar sem þessar myndir birtust segir Valgerður H. Bjarnadóttir: „Sérhverju bæjarfélagi er mikilvægt að eiga lifandi sögu. Hún eykur áhuga og virðingu íbúanna fyrir bænum. Akureyri á sér sögu, og gangirðu um gamla bæinn, Fjöruna, Innbæinn og Oddeyrina, blasa leifar hins gamla tíma alls staðar við. Húsin búa yfir leyndarmálum horfinna kynslóða. … Akureyri stendur í mikilli þakkarskuld við Hallgrím Einarsson, sem gerði tímabil í ævi bæjarins ógleymanlegt með töku fjölda frábærra ljósmynda.“ Heimildir: Inga Lára Baldvinsdóttir: Ljósmyndarar á Íslandi 1845-1945. Reykjavík 2001. Akureyri 1895-1930. Ljósmyndir - Hallgrímur Einarsson. Reykjavík 1982.

Gamli bærinn á Naustum. Árið 1909 var Naustaland að fullu sameinað lögsagnarumdæmi Akureyrarkaupstaðar. Landamerki Nausta og Eyrarlands voru á sínum tíma við Búðargil, en Nausta og Kjarna við Grásteinsgil.

Glerárfoss áður en hann var virkjaður árið 1922.

Þingmálafundur á Grund í Eyjafirði. Til vinstri er íbúðar- og verslunarhús Magnúsar Sigurðssonar, bónda og kaupmanns, byggt árið 1893. Þá er Grundarkirkja, sem Magnús reisti árið 1905. Hún er ein stærsta kirkja í sveit á Íslandi og þykir meðal þeirra fegurstu. Lengst til hægri er Grundarbíllinn, sem Magnús keypti árið 1907.

Hrafnagil í Eyjafirði. Fram til ársins 1862 áttu íbúar Akureyrar kirkjusókn að Hrafnagili, en það ár var fyrsta kirkja Akureyrar byggð og tekin í notkun 1863. Nokkrir þeirra muna sem þá voru fluttir úr kirkjunni á Hrafnagili eru nú varðveittir í Minjasafninu á Akureyri, m.a. skápur frá 1672 og messuhökull frá 1682. Á Hrafnagili bjó í mörg ár séra Jónas Jónasson, sem var prestur í Grundarþingum á árunum 1884-1910 og prófastur í Eyjafirði árin 1897-1905. Hann var þjóðkunnur fræðimaður og rithöfundur, skrifaði og þýddi fjölda bóka. Kunnasta rit hans er Íslenskir þjóðhættir. Hann ritstýrði tímaritinu Nýjar kvöldvökur 1907-1916 og gaf það út.

Á hlaðinu á Stóra-Eyrarlandi árið 1913. Kristín Guðmundsdóttir á Skjóna með dóttur sína, Snjólaugu Baldvinsdóttur. Anna Tómasdóttir, kona Jóns Helgasonar, sést í bæjardyrunum. Eyrarlandsbærinn var rifinn árið 1949.

Ein af fyrstu sláttuvélunum á Akureyri. Nokkrar skútur liggja við akkeri á Pollinum. Myndin er tekin austan Eyrarlandsvegar, syðst.

Í brakandi þerri vinnur fjölskylda og kaupafólk Axels Schiöths bakarameistara við heybindingu og flutning á heyi í hlöðu á Sunnuhvoli ofan Búðargils.

Á síldarplaninu. Hver tunnan af annarri fylltist af fallegri síld.

Margar húsmæður á Akureyri drýgðu í þá daga tekjur heimilanna með því að salta síld.

Síldarsöltun á Oddeyrartanga. Baldur ER 146 við bryggju.

Síldartunnur á Oddeyrartanga. Háa húsið með kvistinum er Norðurpóll, Gránufélagsgata 57, eða Nordpolen eins og stóð á húsinu. Það var byggt 1907 og rifið 1979. Þekktastir eigendur þess fyrstu árin voru Magnús Þórðarson og Sigríður Ingimundardóttir. Í þessu fallega og reisulega húsi var gisting og greiðasala og voru útlendingar, sérstaklega Norðmenn, þar tíðir gestir á síldarárunum 1910-1920. Húsið til hægri er Gránufélagsgata 53, byggt 1916-1918, kallað Litla-Reykjavík. Fyrsti eigandi þess og sá sem lét byggja það var Elías Stefánsson útgerðarmaður. Hann réð hóp kvenna úr Reykjavík til þess að salta síld á Tanganum á sumrin og var þetta hús heimili þeirra þann tíma. Þess vegna fékk húsið þetta nafn og ber það enn í dag. Syðst á Tanganum er uppsátur skipa.

Akureyri 1915. Myndin er tekið úr Strandgötu og eru bryggjur Havsteens og Snorra Jónssonar hið næsta. Fögur fjallasýn til suðvesturs og ber Súlur við himin. Í brekkunni norðan Samkomuhússins er húsið Sjónarhæð, Hafnarstræti 63, byggt 1901. Það var íbúðarhús og samkomusalur Arthurs Gook trúboða. Í húsinu var útvarpsstöð á árunum 1926-1929, ein hin fyrst hér á landi. Gook gerði einnig tilraunir með að ná sjónvarpsútsendingum með góðum árangri. Uppi á Brekkunni sést hið glæsilega hús Gagnfræðaskólans, nú Menntaskólinn á Akureyri, en til vinstri við það er Eyrarlandsbærinn og „Stofan“. Húsið með hvíta stafninum er Eyrarlandsvegur 26, hús Sigurðar E. Hlíðar dýralæknis og ritstjóra, nú hús kaþólska safnarðarins. Neðst við Eyrarlandsveginn er hús nr. 8, kallað Æsustaðir, byggt árið 1906, og hús nr. 4, kallað Stóruvellir, byggt árið 1902. Neðar til vinstri er hús séra Matthúasar, Sigurhæðir, byggt árið 1903. Norðan við Grófargilið eru húsið Garður (ofar) og tvö hús á svokölluðu Skessunefi, nú við Gilsbakkaveg.

Hótel Oddeyri, Strandgötu 33 og til vinstri verslun Sigurðar Fanndals, Strandgötu 31. Hótel Oddeyri var byggt árið 1884 og átti það Ólafur Jónsson veitingamaður, faðir Ragnars Ólafssonar kaupmanns. Eftir lát hans árið 1898 tók ekkja hans, Anna Tómasdóttir, við hótelinu og rak það af miklum dugnaði og atorku. Fékk hún leyfi til að stækka hótelið 1905 með viðbyggingu til norðurs meðfram Grundargötu og útbyggingu á framhlið milli turna. Þessi mynd er tekin eftir stækkunina, glæsilegt hús eins og sjá má. En dýrðin stóð ekki lengi. Hótel Oddeyri brann árið 1908 ásamt verslunarhúsi Sigurðar Fanndals.

Fremsta húsið er Norðurgata 2. Við það standa hestvagnar til fólksflutninga og Ford bíll Soffaníasar Baldvinssonar ökumanns sem hann eignaðist árið 1914. Hann fór til Reykjavíkur og tók bílpróf fyrstur allra á Akureyri og fékk því ökuskírteini nr. 1 á Akureyri.

Hús Jakobs V. Havsteens, konsúls og kaupmanns, Strandgata 35, byggt árið 1888. Lengst til vinstri er Júlíus Havsteen, síðar sýslumaður. Jakob V. Havsteen og kona hans, frú Thora, eru inni í garðinum. Annar frá hægtri er Jóhann Havsteen. Til vinstri er hús Snorra Jónssonar, skipasmiðs og kaupmanns, Strandgata 29, byggt árið 1898.

Vöruúrvalið var mikið í Sápubúðin í Strandgötu 5. Hana rak Lára Ólafsdóttir, systir Ragnars Ólafssonar, eiganda hússins.

Sápubúðin í Strandgötu 5. Hana rak Lára Ólafsdóttir, systir Ragnars Ólafssonar, eiganda hússins.

Úr elsta vélasal Klæðaverksmiðjunnar Gefjunnar, byggt 1907-1908.

Tóvélahúsið á Gleráreyrum, elsti hluti Klæðaverksmiðjunnar Gefjunnar, byggt 1907-1908.

Kútter Anna EA 12 á Pollinum á Akureyri.

Hús Ragnars Ólafssonar kaupmanns og bæjarfulltrúa, Strandgötu 5 byggt árið 1908. Í því var Búnaðarbanki Íslands frá 1939-1962. Þetta hús var flutt út í Glæsibæjarhrepp árið 1970. Til hægri er Strandgata 7 þar sem Kristín Eggertsdóttir rak greiðasölu um 1920. Síðar var þar aðsetur verkalýðsfélaganna og því nefnt „Verkalýðhúsið“

Oddeyrin árið 1929. Gránufélagsgata fyrir miðju. Húsin sem næst eru frá vinstri: Brekkugata 23, 21 og 19, en það hús var rifið árið 1974. Lengra til hægri er gamla Brunastöðin, Brekkugata 12. Því næst er nr. 10 þar sem Laufey Benediktsdóttir þvoði og straujaði þvottinn fyrir bæjarbúa í áratugi.

Oddeyrin árið 1895. Sum þeirra húsa sem hér sjást standa enn, svo sem hús Gránufélagsins Strandgata 49, byggt árið 1872, Havsteenshús Strandgata 35, byggt 1888, hús Jóns Borgfjörðs Strandgata 27, byggt 1872, hús Bjarna Einarssonar Strandgata 17, byggt 1886, Prentsmiðja Björns Jónsonar Norðurgata 17, byggt 1884 (ber hæst til vinstri). Lundur, fyrsta húsið sem byggt var á Oddeyri laust fyrir 1860 og stendur við Eiðsvallagötu, sést til vinstri við prentsmiðjuna. Láta mun nærri að staðsetja megi Ráðhústorgið í fjöruborðinu á miðri mynd.

Haldið heim frá Hótel Oddeyri að lokinni kaupstaðarferð. Til hægri sést Túngata 1, hús Sigurðurar Bjarnasonar útgerðarmanns, byggt árið 1907. Það brann árið 1944.

Hótel Oddeyri, Strandgata 1, sem Anton Jónsson reisti árið 1904. Hótelið var þar um langt árabil, en síðar skiptist húsið á fleiri eigendur. Árið 1924 eignaðist Jón Sigurðsson, ljósmyndari, efri hæðina og rak þar ljósmyndastofu í mörg ár. Hann var nemandi Hallgríms Einarssonar í iðninni. Hjá honum unnu Vigfús Friðriksson og Vigfús Sigurgeirsson, en þeir voru einnig nemendur Hallgríms. Síðar eignaðist Óskar Sæmundsson kaupmaður neðri hæðina og rakverslunina Esju á jarðhæð. Húsið var rifið árið 1949. ̶ Á bakvið sér á Brekkugötu 2, hús Valdemars Thorarensen, sem byggt var árið 1904 og rifið 1962.

Hafnarstræti 100, verslunarhús Richards N. Brauns, þýsk kaupmanns frá Hamborg. Verslunin var stofnuð í Reykjavík árið 1904 en útibú á Akureyri 1909. Árið 1919 flutti Braunsverslun í Hafnarstræti 106, en Baldvin Ryel sem verið hafði þar verslunarstjóri stofnaði eigin verslun í Hafnarstræti 100. Í húsinu var um langt árabil Hótel Gullfoss, sem rekið var með miklum myndarskap.
Jónas Gunnarsson og Sigtryggur Jóhannesson byggðu Hafnarstræti 100 og ráku þeir timbursölu í austurendanum. Þar var líka mikill þurrkklefi fyrir timbur og þess vegna var þessi óvenju hái reykháfur á húsinu. Það brann árið 1945.

Horft norður Hafnarstræti, í Bótinni, árið 1910. Frá vinstri Hafnarstræti 101 og 103, þá hús Magnúsar Einarssonar organista, nr. 105, byggt 1879, og Jóns Einarssonar rakara, nr. 105b, byggt 1897. Fjær er hús Júlíusar Sigurðssonar nr. 107, byggt 1897. Þar var Landsbanki Íslands til húsa 1904-1931. Útvegsbanki Íslands var síðar á þessum stað. Til hægri er húsið nr. 102, sem Þorvaldur Sigurðsson kaupmaður átti um tíma. Síðar rak Eiríkur Kristjánssona, kaupmaður, verslun þar. Húsið brann árið 1942. Þar er nú hús sem áður hýsti Póst og síma.

Fyrri 1 2 3 4 Næsta